روش های مهندسی مبارزه با ناقلین
روش های مهندسی مبارزه با ناقلین
فرمت: PPT تعداد صفحات: 169
بيماریها، حوادث و اختلالات:
- حوادث (Injuries)
- بيماريهای غير واگير (Noncommunicable Diseases)
- بيماريهای واگير، مادران و کودکان و مرتب با تغذيه (Communicable, maternal, perinatal, and nutritional conditions)
بيماريهای عفونی و انگلی (Infectious and Parasitic Diseases)
بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases)
بيماريهای منتقل شونده توسط بندپايان (Arthropod-Borne Diseases)
بيماريهای منتقل شونده توسط پشه ها (Mosquito-Borne Diseases)
اهميت بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين:
بار بيماريها (Burden of Diseases):
(nDALY (Disability-Adjusted Life Years
(DALY=YLL (Years of Life Lost) +YLD (Years Lived with Disability
16 درصد بار جهانی بيماريهای (Global Burden of Diseases=GBD) انگلی و عفونی (Infectious and Parasitic Diseases) به بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases) تعلق دارد.
بار جهانی بيماريها (DALY’s ضرب در هزار برای سال 2008):
- حوادث 187614
- بيماري های غير واگير 731652
- بيماري های واگير، مادران و کودکان و اختلالات مرتبط با تغذيه 603993
بيماريهای عفونی و انگلی 302144
- بيماريهای مرتبت با اسهال 72777
- ايدز 58513
- سل 34217
- مالاريا 33976 (منتقل شونده توسط ناقلين: پشه های آنوفل)
خوشه بيماري های گرمسيری (همه منتقل شونده توسط ناقلين) 12113
- فيلاريازيس 5941 (ناقل: پشه)
- ليشمانيازيس 1974 (ناقل: پشه خاکی)
- شيستوزوميازيس 1707 (ميزبان واسط: حلزون آب شيرين)
- تريپانوزوميازيس افريقايی 1673 (ناقل: مگس های تسه تسه)
- شاگاز 430 (ناقل: سن های ترياتومينه)
- انکوسرکيازيس 389 (ناقل: سيموليده)
-
- تب دنگی 670 (ناقل: پشه)
- انسفاليت ژاپنی 681 (ناقل: پشه)
بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين گزارش شده در ايران:
بيماری های ويروسی:
- ويروس West Nile (ناقل: پشه ها)
- ويروس Sindbis (ناقل: پشه ها)
- ويروس تب پشه خاکی (ناقل: پشه خاکی ها)
- ویروس اصفهان (ناقل: پشه خاکی ها)
- ويروس CCHF (ناقل: کنه ها)
- ويروس Quaranfil (ناقل: کنه ها)
- ويروس Wanowrie (ناقل: کنه ها)
- ويروس Thogoto (ناقل: کنه ها)
- ويروس Wad Medani (ناقل: کنه ها)
- ويروس Blue tongue (ناقل: کوليکويدس ها)
- ويروس African horsesickness (ناقل: کوليکويدس ها)
- ويروس تب دنگی (ناقل: پشه ها)
- ويروس تب بی دوام گاوی (ناقل: پشه ها و کوليکويدس ها)
بيماری های تک ياخته ای:
- مالاريا (Malaria) (بخصوص در جنوب و جنوب شرق ايران- استانهای سيستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان) (ناقل: پشه های آنوفل)
- مالاريای پرندگان (ناقل: پشه ها)
- ليشمانيوز (Leishmaniasis) (17 استان ايران) و ليشمانيوز مارمولک (ناقل: پشه خاکی ها)
- هپاتوزونوزيس (Hepatozoonosis) (ناقل: کنه ها)
- پيروپلاسموزيس (Piroplasmosis) يا بابزيوزيس (Babesiosis) (ناقل: کنه ها)
- لوکوسيتوزون (Leucocytozoon) (ناقل: سيموليده)
- هموپروتيوس (Haemoproteus) (ناقل: کوليکويدس ها)
بيماری های باکتريايی:
- طاعون (Plague) (ناقل: کک ها)
- بورليوزيس (Borreliosis) (ناقل: کنه ها)
- لايم (Lyme) (ناقل: کنه ها)
- تولارمی (Tularemia) (ناقل: کنه ها، کک ها، خرمگس ها، پشه ها، شپش ها)
بيماری های ريکتزيايی:
- تب کيو (Q fever) (ناقل: کنه ها، کک ها، سوسری ها، مگس خانگی)
- تيفوس موشی (Murine typhus) (ناقل: کک ها)
- تيفوس (Typhus) (ناقل: شپش بدن)
- اجيپتيانلا (Aegyptianella pullorum) (ناقل: کنه ها)
- ارليشيوزيس (Ehrlichiosis) (ناقل: کنه ها)
- . آناپلاسموزيس (Anaplasmosis) (ناقل: کنه ها)
بيماری های کرمی:
- دايروفيلاريازيس (Dirofilariasis) (ناقل: پشه ها)
- ستاريازيس (Setariasis) (ناقل: پشه ها)
- ديپيليديوم کنينوم (Dipylidium caninum) (ميزبان واسط: کک ها، سوسک، گوشخيزک، پروانه، شپش سگ)
- هايمنولپيس (Hymenolepis nana, H. diminuta) (ميزبان واسط : کک ها)
- دايپتالونما اونسی (Dipetalonema evansi) (ناقل: پشه ها)
- اونکوسرکا (Onchocerca) (ناقل: کوليکويدس ها و سيموليده)
- پارافيلاريا مالتيپاپيلوزا (Parafilaria multipapillosa) (ناقل: مگس های خونخوار)
- اليوفورا بوهمی (Elaeophora bohmi) (ناقل: خرمگس ها)
- هادجليا ترونکاتا (Hadjelia truncata) (ناقل: سوسک)
- آکانتوکيلونما ريکونديتوم (Acanthocheilonema reconditum) (ناقل: کک ها)
- فيلريلزيس نمفی (ناقل: پشه ها)
عوارض مستقيم بندپايان گزارش شده در ايران:
- درماتيت خطی سوسک پدروس (Paederus) (دراکولا)
- گزش پشه ها و ساير دوبالان خونخوار
- گزش ساس تختخواب (Cimex lectularius)
- پديکولوزيس (Pediculosis)
- گال يا جرب (Sarcoptes scabei)
- هيره های گرد و خاک منزل (House Dust Mites)
- سوسری ها
- مگس خانگی و ساير مگس های اهلی
- دموديکوزيس (ِDemodicosis) (Demodex folliculorum)
- نيش زنبورها و مورچه آتشين
- مياز (Myiasis)
- عقرب گزيدگی
انواع بيماريهای مرتبط با آب:
- عفونت های گسترش يافته از طريق آب آشاميدنی آلوده (Water-borne diseases): اسهال و تب تيفوييدی
- بيماريهای مربوط به فقدان بهداشت مناسب (Water-washed diseases) : اسکاريازيس و انکيلوستوميازيس
- عفونت های منتقل شده از يک بی مهره آبزی (Water-based diseases): شيستوزوميازيس (بيلارزيا)
- بيماری های منتقل شونده توسط حشراتی که برای نمو به آب وابسته اند (Vector-borne diseases): مالاريا، فيلريازيس، اونکوسرکيازيس، انسفاليت ژاپنی
انواع آفت:
گياهی: علف های هرز
جانوری:
- بندپايان (Arthropods) شامل حشره ها (Insects) مانند پشه ها، مگس ها، کک ها، ساس ها، شپش ها و … و ساير بندپايان مانند کنه ها (Ticks)، هيره ها (Mites or Manges) و … : آفت کشاورزی و مخزن، ميزبان واسط و ناقل بيماری
- جوندگان (Rodents): آفت کشاورزی و مخزن و ناقل بيماری
- خرگوشها (Rabbits): آفت کشاورزی
- حلزون ها (Molluscs): آفت کشاورزی و ميزبان واسط بيماری
- پرندگان (Birds): آفت کشاورزی و مخزن بيماری
عوامل بيماريزای جانوری و گياهی (Pathogens): ويروس ها، باکتری ها، تک ياخته ها، قارچ ها، کرم های انگل
تعادل طبيعی (Balance of Nature): مواردی که تعادل طبيعی را برهم می زند:
- مديريت اشتباه
- ضعف سطح بهداشتی
- سمپاشی و مبارزه اشتباه
- قرنطينه نامناسب
- ورود آفت به کشور
- تغذيه نامناسب گياه
- توسعه ناهمگن و نامتوازن بدون در نظر گرفتن ملاحظات زيست محيطی
پرسش های مهم در کنترل (مبارزه با) ناقلين:
- چرا مبارزه می کنيم؟
آستانه زيان اقتصادی (Economic Threshold)
سطح زيان اقتصادی (Economic Injury Level)
- هدف حفاظت فرد يا خانواده است يا کاهش بار بيماری در جامعه؟
- چه زمانی بايد مبارزه کنيم؟
- چگونه بايد مبارزه کنيم؟
- آيا تاکنون اقدامی انجام شده است يا برای نخستين بار انجام می شود؟
اصول کنترل ناقلین
انواع روش های کنترل جمعيت آفت:
کنترل طبيعی (Natural Control):
- عوامل محيطی و جوی: گرما، سرما، خشکی، رطوبت، بارندگی و…
- عوامل زنده (زيستی) يا دشمنان طبيعی:
-
- شکارچی (Predators)
- انگل های خارجی (Ectoparasites)
- انگل های داخلی (Endoparasites)
- پارازيتوييد (Parasitoids)
- عوامل بيماريزا (Pathogens): ويروس ها، باکتری ها، تک ياخته ها، قارچ ها، کرم های انگل
کنترل مصنوعی (مبارزه عملی يا کاربردی) (Applied Method):
- کنترل قانونی (Legislative Method)
- مبارزه زيستی (Biological Method or Control)
- مبارزه ژنتيکی (Genetic Method)
- مبارزه فرمونی (Pheromones)
- مبارزه هورمونی (Hormones)
- مبارزه زراعی (Cultural Method)
- مبارزه فيزيکی و مکانيکی (شامل بهسازی محيط) (Physical and Mechanical Method including Environmental Management)
- مبارزه شيميايی (Chemical Method or Control)
- مبارزه تلفيقی (Integrated Pest Control)
مديريت تلفيقی ناقلين (IVM) عبارت است از: فرايند منطقی تصميم گيری و تصميم سازی (Decision making) برای کاربرد بهينه منابع برای کنترل ناقلين
هدف مديريت تلفيقی ناقلين (IVM) پيشرفت قابل توجه و معنی دار (Significant) در پيشگيری و کنترل بيماري های منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases) است.
مقايسه روش زيستی و شيميايی:
روش زيستی برای جانداران غيرهدف و انسان ضرر ندارد. به مطالعات پايه زمانبر و تخصص ويژه نياز دارد. در کوتاه مدت سرمايه گذاری و تحقيق زيادی نياز دارد.
روش شيميايی در کوتاه مدت کم هزينه تر بنظر می رسد. از نظر اجرايی آسانتر است. سريعتر موثر واقع می شود. برای جانداران غير هدف، انسان و محيط زيست ضرر دارد. در روش شيميايی بحث مقاومت مطرح است.
ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پاورپوینت مشاهده کنید:
-
بهسازی محيط (مديريت محيط)
-
زهکشی (Drainage) و نهرکنی (Ditching)
-
پتانسيل باتلاقی شدن (Marsh Potential)
-
اثرات توسعه و مديريت محيط
-
کنترل انواع ليشمانيوزها با تاکيد بر مديريت محيط
-
کنترل مگس خانگی و مگس های اهلی (Synanthropic) با تاکيد بر مديريت محيط
-
کنترل سوسری ها با تاکيد بر مديريت محيط
-
کنترل جوندگان با تاکيد بر مديريت محيط
- منابع
این مطلب بروز رسانی شد و فایل پاورپوینت حشره شناسی و روش های مهندسی مبارزه با ناقلین با موضوعات زیر پیوست شد.
- روش های کنترل محيطی
- زهکشی
- انواع زهکش ها
- عمق زهکش ها
- فاصله زهکش های فرعی
