روش های مهندسی مبارزه با ناقلین

روش های مهندسی مبارزه با ناقلین

روش های مهندسی مبارزه با ناقلین

فرمت: PPT تعداد صفحات: 169

بيماریها، حوادث و اختلالات:

1. حوادث (Injuries)
2. بيماريهای غير واگير (Noncommunicable Diseases)
3. بيماريهای واگير، مادران و کودکان و مرتب با تغذيه (Communicable, maternal, perinatal, and nutritional conditions)

بيماريهای عفونی و انگلی (Infectious and Parasitic Diseases)

بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases)

بيماريهای منتقل شونده توسط بندپايان (Arthropod-Borne Diseases)

بيماريهای منتقل شونده توسط پشه ها (Mosquito-Borne Diseases)

اهميت بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين:

بار بيماريها (Burden of Diseases):

(nDALY (Disability-Adjusted Life Years

(DALY=YLL (Years of Life Lost) +YLD (Years Lived with Disability

16 درصد بار جهانی بيماريهای (Global Burden of Diseases=GBD) انگلی و عفونی (Infectious and Parasitic Diseases) به بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases) تعلق دارد.

بار جهانی بيماريها (DALY’s ضرب در هزار برای سال 2008):

1. حوادث 187614
2. بيماري های غير واگير 731652
3. بيماري های واگير، مادران و کودکان و اختلالات مرتبط با تغذيه 603993

بيماريهای عفونی و انگلی 302144

1. بيماريهای مرتبت با اسهال 72777
2. ايدز 58513
3. سل 34217
4. مالاريا 33976 (منتقل شونده توسط ناقلين: پشه های آنوفل)

خوشه بيماري های گرمسيری (همه منتقل شونده توسط ناقلين) 12113

1. فيلاريازيس 5941 (ناقل: پشه)
2. ليشمانيازيس 1974 (ناقل: پشه خاکی)
3. شيستوزوميازيس 1707 (ميزبان واسط: حلزون آب شيرين)
4. تريپانوزوميازيس افريقايی 1673 (ناقل: مگس های تسه تسه)
5. شاگاز 430 (ناقل: سن های ترياتومينه)
6. انکوسرکيازيس 389 (ناقل: سيموليده)

• • تب دنگی 670 (ناقل: پشه)
  • انسفاليت ژاپنی 681 (ناقل: پشه)

بيماريهای منتقل شونده توسط ناقلين گزارش شده در ايران:

بيماری های ويروسی:

1. ويروس West Nile (ناقل: پشه ها)
2. ويروس Sindbis (ناقل: پشه ها)
3. ويروس تب پشه خاکی (ناقل: پشه خاکی ها)
4. ویروس اصفهان (ناقل: پشه خاکی ها)
5. ويروس CCHF (ناقل: کنه ها)
6. ويروس Quaranfil (ناقل: کنه ها)
7. ويروس Wanowrie (ناقل: کنه ها)
8. ويروس Thogoto (ناقل: کنه ها)
9. ويروس Wad Medani (ناقل: کنه ها)
10. ويروس Blue tongue (ناقل: کوليکويدس ها)
11. ويروس African horsesickness (ناقل: کوليکويدس ها)
12. ويروس تب دنگی (ناقل: پشه ها)
13. ويروس تب بی دوام گاوی (ناقل: پشه ها و کوليکويدس ها)

بيماری های تک ياخته ای:

1. مالاريا (Malaria) (بخصوص در جنوب و جنوب شرق ايران- استانهای سيستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان) (ناقل: پشه های آنوفل)
2. مالاريای پرندگان (ناقل: پشه ها)
3. ليشمانيوز (Leishmaniasis) (17 استان ايران) و ليشمانيوز مارمولک (ناقل: پشه خاکی ها)
4. هپاتوزونوزيس (Hepatozoonosis) (ناقل: کنه ها)
5. پيروپلاسموزيس (Piroplasmosis) يا بابزيوزيس (Babesiosis) (ناقل: کنه ها)
6. لوکوسيتوزون (Leucocytozoon) (ناقل: سيموليده)
7. هموپروتيوس (Haemoproteus) (ناقل: کوليکويدس ها)

بيماری های باکتريايی:

1. طاعون (Plague) (ناقل: کک ها)
2. بورليوزيس (Borreliosis) (ناقل: کنه ها)
3. لايم (Lyme) (ناقل: کنه ها)
4. تولارمی (Tularemia) (ناقل: کنه ها، کک ها، خرمگس ها، پشه ها، شپش ها)

بيماری های ريکتزيايی:

1. تب کيو (Q fever) (ناقل: کنه ها، کک ها، سوسری ها، مگس خانگی)
2. تيفوس موشی (Murine typhus) (ناقل: کک ها)
3. تيفوس (Typhus) (ناقل: شپش بدن)
4. اجيپتيانلا (Aegyptianella pullorum) (ناقل: کنه ها)
5. ارليشيوزيس (Ehrlichiosis) (ناقل: کنه ها)
6. . آناپلاسموزيس (Anaplasmosis) (ناقل: کنه ها)

بيماری های کرمی:

1. دايروفيلاريازيس (Dirofilariasis) (ناقل: پشه ها)
2. ستاريازيس (Setariasis) (ناقل: پشه ها)
3. ديپيليديوم کنينوم (Dipylidium caninum) (ميزبان واسط: کک ها، سوسک، گوشخيزک، پروانه، شپش سگ)
4. هايمنولپيس (Hymenolepis nana, H. diminuta) (ميزبان واسط : کک ها)
5. دايپتالونما اونسی (Dipetalonema evansi) (ناقل: پشه ها)
6. اونکوسرکا (Onchocerca) (ناقل: کوليکويدس ها و سيموليده)
7. پارافيلاريا مالتيپاپيلوزا (Parafilaria multipapillosa) (ناقل: مگس های خونخوار)
8. اليوفورا بوهمی (Elaeophora bohmi) (ناقل: خرمگس ها)
9. هادجليا ترونکاتا (Hadjelia truncata) (ناقل: سوسک)
10. آکانتوکيلونما ريکونديتوم (Acanthocheilonema reconditum) (ناقل: کک ها)
11. فيلريلزيس نمفی (ناقل: پشه ها)

عوارض مستقيم بندپايان گزارش شده در ايران:

1. درماتيت خطی سوسک پدروس (Paederus) (دراکولا)
2. گزش پشه ها و ساير دوبالان خونخوار
3. گزش ساس تختخواب (Cimex lectularius)
4. پديکولوزيس (Pediculosis)
5. گال يا جرب (Sarcoptes scabei)
6. هيره های گرد و خاک منزل (House Dust Mites)
7. سوسری ها
8. مگس خانگی و ساير مگس های اهلی
9. دموديکوزيس (ِDemodicosis) (Demodex folliculorum)
10. نيش زنبورها و مورچه آتشين
11. مياز (Myiasis)
12. عقرب گزيدگی

انواع بيماريهای مرتبط با آب:

1. عفونت های گسترش يافته از طريق آب آشاميدنی آلوده (Water-borne diseases): اسهال و تب تيفوييدی
2. بيماريهای مربوط به فقدان بهداشت مناسب (Water-washed diseases) : اسکاريازيس و انکيلوستوميازيس
3. عفونت های منتقل شده از يک بی مهره آبزی (Water-based diseases): شيستوزوميازيس (بيلارزيا)
4. بيماری های منتقل شونده توسط حشراتی که برای نمو به آب وابسته اند (Vector-borne diseases): مالاريا، فيلريازيس، اونکوسرکيازيس، انسفاليت ژاپنی

انواع آفت:

گياهی: علف های هرز

جانوری:

1. بندپايان (Arthropods) شامل حشره ها (Insects) مانند پشه ها، مگس ها، کک ها، ساس ها، شپش ها و … و ساير بندپايان مانند کنه ها (Ticks)، هيره ها (Mites or Manges) و … : آفت کشاورزی و مخزن، ميزبان واسط و ناقل بيماری
2. جوندگان (Rodents): آفت کشاورزی و مخزن و ناقل بيماری
3. خرگوشها (Rabbits): آفت کشاورزی
4. حلزون ها (Molluscs): آفت کشاورزی و ميزبان واسط بيماری
5. پرندگان (Birds): آفت کشاورزی و مخزن بيماری

عوامل بيماريزای جانوری و گياهی (Pathogens): ويروس ها، باکتری ها، تک ياخته ها، قارچ ها، کرم های انگل

تعادل طبيعی (Balance of Nature): مواردی که تعادل طبيعی را برهم می زند:

1. مديريت اشتباه
2. ضعف سطح بهداشتی
3. سمپاشی و مبارزه اشتباه
4. قرنطينه نامناسب
5. ورود آفت به کشور
6. تغذيه نامناسب گياه
7. توسعه ناهمگن و نامتوازن بدون در نظر گرفتن ملاحظات زيست محيطی

پرسش های مهم در کنترل (مبارزه با) ناقلين:

1. چرا مبارزه می کنيم؟

آستانه زيان اقتصادی (Economic Threshold)

سطح زيان اقتصادی (Economic Injury Level)

2. هدف حفاظت فرد يا خانواده است يا کاهش بار بيماری در جامعه؟
3. چه زمانی بايد مبارزه کنيم؟
4. چگونه بايد مبارزه کنيم؟
5. آيا تاکنون اقدامی انجام شده است يا برای نخستين بار انجام می شود؟

اصول کنترل ناقلین

انواع روش های کنترل جمعيت آفت:

کنترل طبيعی (Natural Control):

1. عوامل محيطی و جوی: گرما، سرما، خشکی، رطوبت، بارندگی و…
2. عوامل زنده (زيستی) يا دشمنان طبيعی:

• • شکارچی (Predators)
  • انگل های خارجی (Ectoparasites)
  • انگل های داخلی (Endoparasites)
  • پارازيتوييد (Parasitoids)
  • عوامل بيماريزا (Pathogens): ويروس ها، باکتری ها، تک ياخته ها، قارچ ها، کرم های انگل

کنترل مصنوعی (مبارزه عملی يا کاربردی) (Applied Method):

1. کنترل قانونی (Legislative Method)
2. مبارزه زيستی (Biological Method or Control)
3. مبارزه ژنتيکی (Genetic Method)
4. مبارزه فرمونی (Pheromones)
5. مبارزه هورمونی (Hormones)
6. مبارزه زراعی (Cultural Method)
7. مبارزه فيزيکی و مکانيکی (شامل بهسازی محيط) (Physical and Mechanical Method including Environmental Management)
8. مبارزه شيميايی (Chemical Method or Control)
9. مبارزه تلفيقی (Integrated Pest Control)

مديريت تلفيقی ناقلين (IVM) عبارت است از: فرايند منطقی تصميم گيری و تصميم سازی (Decision making) برای کاربرد بهينه منابع برای کنترل ناقلين

هدف مديريت تلفيقی ناقلين (IVM) پيشرفت قابل توجه و معنی دار (Significant) در پيشگيری و کنترل بيماري های منتقل شونده توسط ناقلين (Vector-Borne Diseases) است.

مقايسه روش زيستی و شيميايی:

روش زيستی برای جانداران غيرهدف و انسان ضرر ندارد. به مطالعات پايه زمانبر و تخصص ويژه نياز دارد. در کوتاه مدت سرمايه گذاری و تحقيق زيادی نياز دارد.

روش شيميايی در کوتاه مدت کم هزينه تر بنظر می رسد. از نظر اجرايی آسانتر است. سريعتر موثر واقع می شود. برای جانداران غير هدف، انسان و محيط زيست ضرر دارد. در روش شيميايی بحث مقاومت مطرح است.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پاورپوینت مشاهده کنید:

• بهسازی محيط (مديريت محيط)

• زهکشی (Drainage) و نهرکنی (Ditching)

• پتانسيل باتلاقی شدن (Marsh Potential)

• اثرات توسعه و مديريت محيط

• کنترل انواع ليشمانيوزها با تاکيد بر مديريت محيط

• کنترل مگس خانگی و مگس های اهلی (Synanthropic) با تاکيد بر مديريت محيط

• کنترل سوسری ها با تاکيد بر مديريت محيط

• کنترل جوندگان با تاکيد بر مديريت محيط

• منابع

این مطلب بروز رسانی شد و فایل پاورپوینت حشره شناسی و روش های مهندسی مبارزه با ناقلین با موضوعات زیر پیوست شد.

• روش های کنترل محيطی
• زهکشی
• انواع زهکش ها
• عمق زهکش ها
• فاصله زهکش های فرعی