بررسی اثرات تغییر اقلیم بر روی پارامترهای کیفی رواناب شهری در شهر شوشتر
رواناب های شهری اثرات قابل توجهی بخصوص در حوضههای شهری دارند. از زمان شروع تمدنها، انسان با اینگونه رواناب ها کنار آمده و در صورت امکان خود را با آن تنظیم کردهاست (1) بگونهای که میتوان گفت اقدامات حفاظتی و کنترل آبهای سطحی در گذشته نقش مهمی در حفظ جان انسانها و توسعههای اجتماعی اقتصادی داشتهاند(2). از جملهی این اقدامات میتوان به احداث سیستمهای زهکشی روانابهای شهری اشاره کرد. اکنون بیش از یک قرن است که این سیستمها در سرتاسر دنیا به طور وسیعی مورد استفاده قرار میگیرند. این سیستمها بطور کلی آسیبپذیری شهرها را در مواجه با خطرات سیلاب کاهش دادهاند اما در شرایطی مانند وقوع بارشهای حدی میتوانند سبب تشدید آسیبها شوند.(3) از طرفی طی سالهای اخیر سیل و تبعات آن به طور فزاینده صدمات شدیدی را به مناطق شهری در سطح جهان وارد آورده که ایران و شهر شوشتر از این پدیده مستثنی نبوده است. در خصوص علل افزایش این آسیبها و آسیبپذیریها دو دسته از عوامل را می توان بیان نمود. دسته اول به نقش مداخلات انسانی و دسته دوم به محرکهای خارجی و به خصوص تغییرات اقلیم باز میگردد که در ضوابط طراحی سیستمهای زهکشی با دیدگاه سنتی چندان توجهی به این مسائل نمی شود. (2). از اینرو تغییر اقلیم، را می توان پدیده پیچیده اتمسفری- اقیانوسی در مقیاس جهانی دانست که متأثر از عوامل مختلفی چون فعالیتهای خورشیدی، آتشفشانها، گازهای گلخانه ای، اتمسفر و نهایتاً فعالیت های انسانی می باشد. این تغییر منجر به دگرگونی در وضع آب و هوا، تغییر مکانی و زمانی بارش و دما، جریانات سطحی، تبخیر و غیره می شود. تغییر اقلیم یکی از معضلات کنونی جامعه بشری است وتهدید و بلای سیاره زمین به شمار می آید . افزایش دمای کره زمین(به گونه اي كه سناريوهاي اخير هيئت بين دول تغيير اقليم (IPCC) (Intergovernmental Panel of Climate Change)افزایش متوسط جهانی دما را 76/0 درجه سانتیگراد در قرن گذشته و تا 4/6 تا سال 2100 پيش بيني مي کنند (4). تغییراقلیم، معادل تغییرات معنی دار آماری برای متوسط وضع آب و هوا در یک دوره طولانی است. این تغییرات می تواند در متوسط دما، بارندگی، رطوبت، الگوهای آب و هوایی و پارامترهای مشابه آن باشد. پديده تغيير اقليم مي تواند بر سيستم هاي مختلفي اثر گذار باشد،که سيستم منابع آب از اصلي ترين آنها مي باشد.(5) این مساله حیاتی است که اثرات تغییراقلیم در طول حیات یک توسعه، به ویژه با توجه به موقعیت و طراحی آن در نظرگرفته شود، در غیر این صورت پایداری طولانی مدت آن به خطر خواهد افتاد. در صورتیکه این مساله وارد محاسبات طراحی شود، داشتن آینده ای بهتر، محتمل تر و توسعه ای مقاوم در برابر تغییر اقلیم خواهیم داشت، که مکانی مناسبتر و امن تر برای سرمایه گذاری خواهد بود. توسعه شهرها و کشورها تا کنون با این فرض انجام شده که شرایط آب و هوایی پایدار و بدون تغییر است، در صورتی که تحقیقات اخیر اثبات می کند که این فرض، فرض صحیحی نیست با توجه به آنچه ذکر شد، پی بردن به این مساله که تغییر اقلیم احتمال افزایش سیلابها و خسارات ناشی از آن را به خصوص در مناطق شهری زیاد میکنند، چندان دشوار نیست (6). تا دهه 70 ميلادي، بيشتر دیدگاههاي مدیریتي سيلاب، زهکشي و جمع آوري رواناب از اماكن توسعه یافته با بيشترین سرعت و عملکرد ممکن و سپس هدایت و رها سازي این رواناب به كانالها یا رودخانه هاي پایين دست بوده بود (7). ولی از ابتدای دهه 1980. میلادی در بسیاری از کشورها مقررات و استانداردها برای کنترل کیفیت رواناب های شهری و مدیریت تخلیه آنها در آبهای پذیرنده شهری وضع شده و این مقررات بطور مرتب رو به اصلاح می باشند. بطور مثال در سال 1988 میلادی USEPA اولین پیش نویس برنامه های کنترل کیفیت روانابهای شهری را ارائه و در سال 1995 میلادی نیز مقررات نهایی را برای شهرهایی که جمعیت آنها بیش از 100 هزار نفر دارند وضع و منتشر نمود (8). بر اساس آنچه گفته شد افزایش شدت بارندگی و افزایش حجم رواناب ناشی از تغییر اقلیم و تعداد روزهای خشک پیشین باعث تغییر در پارامترهای کیفی رواناب و افزایش آلاینده ها در آن می شود(9). کیفیت روانابها به فاکتور های مختلفی شامل حجم و شدت باران ، تعداد روزهای خشک پیشین ، خصوصیات جغرافیایی و زمین شناسی منطقه ، کاربری زمین ، حجم ترافیک،عملیات تعمیر ونگهداری و وضعیت سیستم زهکشی بستگی دارد.تعداد روزهای خشک پیشین یکی از فاکتورهای تخمین میزان تجمع آلاینده ها در سطوح شهری است. میزان و سرعت حذف آلاینده های تجمع یافته و انتقال آنها به محیط های آّبی پذیرنده بستگی به شدت بارش و حجم رواناب در طول دوره بارش دارد (10). تاکنون بیش از 6000 آلاینده در رواناب ها شناسایی شده اند و این لیست به مرور در حال افزایش می باشد (11). از طرف دیگر، توسعه شهرنشيني نرخ توليد آلاینده ها را نيز افزایش مي دهد؛ زیرا سطوح نفوذناپذیر آلاینده ها را بسيار سریعتر از سطوح دست نخورده جمع آوري و اندوخته مي كنند. نتيجه اي كه از برآیند دو عامل تغيير در الگوهاي هيدرولوژي و افزایش نرخ تجمع بار آلودگي حاصل ميشود، سبب ایجاد سطح زیان باري از آلودگی در رواناب شهري مي شود(12). عمده آلاینده هاي موجود در روانابها شامل فلزات سنگین (به ویژه روي، کادمیم، مس، کروم، آرسنیک و سرب)، مواد شیمیایی آلی (آفت کشها، نفت، گازوئیل و روغن)، عوامل بیماري زا (ویروس، باکتري و مواد پروتوزوا)، مواد مغذي (نیترژن و فسفر)، مواد آلی اکسیژن خواه (چمنهاي زده شده، برگهاي ریخته شده، هیدروکربنها، زائدات حیوانی و انسانی )، رسوبات (خاك، شن، ماسه، سیلت) و نمکها (کلرید سدیم، کلرید کلسیم) می باشند. این آلودگی ها ناشی از فعالیتهای روزمره مانند رانندگی، تعمیر وسایل نقلیه، چمن زنی دفع زایدات، ساخت و ساخت و سازهای شهری، سپتیک تانک های مخروب، تخلیه های غیرقانونی و اتصالات نامناسب سیستم های فاضلاب به مجاری جمع آوری رواناب ها می باشند که مقدار زیادی آلاینده را وارد رواناب ها کرده و از طریق رواناب ها به محیط های آبی پذیرنده وارد می کنند و منجر به تخریب این محیط ها می شوند (13) و تا زمانیکه آلودگی روانابهای شهری کنترل نشود ، مشکلات زیست محیطی، زیبا شناختی و آسیب به سلامت عمومی را در پی خواهد داشت(10). لذا به منظور کنترل مناسب این آلودگیها و مدیریت مناسب طرحهای زهکشی شهری مربوطه در سالهای آتی، در گام نخست نیاز به ارزیابی های مناسبی از میزان این آلاینده ها ناشی از تغییر اقلیم احساس می شود. این مهم با استفاده از شبیه سازی تغییرات پارامترهای کیفی رواناب شهری تحت اثر تغییر اقلیم میسر خواهد بود.
فایل Word کامل و جامع و کاربردی و آموزشی جهت دانشجویان و اساتید گرامی بهداشت محیط
